Home opinie Avenue Cartoon Menu archief

De betekenis van GroenLinks. 3 oktober 2014

Ik ben lid van GroenLinks, erg lang zelfs. Je kunt mij aanduiden als ‘partijveteraan’ of iets minder vriendelijk als ‘partijmastadont. ‘Meer dan 40 jaar geleden meldde ik mij aan als lid van de PSP en behoorde daar tot diegenen, die de bundeling van de toenmalige klein linkse partijen en daarmee het ontstaan van GroenLinks ondersteunde.  De wereld veranderde en met het ten einde lopen van de koude oorlog, het vervagen van maatschappelijke klassen en andere maatschappelijke verhoudingen werd het langzamerhand tijd om de idealen van een betere wereld een moderner verpakking te geven. Tegelijk bleven er voldoende redenen om belangen van kwetsbare groepen in het oog te houden, kritisch te blijven staan tegenover de macht van het kapitaal en een ongetemperde vrije markt. Zie bijvoorbeeld de oorzaken van de recente economische crisis.

De overgang van ‘klein links’ naar GroenLinks betekende dat zorg voor sociale omstandigheden van de minder machtigen gekoppeld werd aan de zorg voor het milieu, natuur en andere levende soorten. Volkomen terecht omdat er geen goede reden is solidariteit tot de eigen soort te beperken. Maar ook puur vanuit de zorg voor de eigen soort want de kwaliteit van het menselijk bestaan wordt ook bepaald door contact mogelijkheden met de natuur, schone lucht, schoon water, etc. En tegenwoordig hebben we dan ook nog oog voor klimaatontwikkeling en opraken van fossiele delfstoffen. Redenen waarom ook rechtse stromingen met gezond verstand natuurbehoud, CO2-reductie en duurzame producten en energievoorziening voorstaan. In die zin zou je van het bestaan van groen rechts kunnen spreken. Maar, zoals ik onlangs tevergeefs een partijgenoot probeerde te overtuigen, inhoudelijk is de combinatie van de termen groen en rechts een duiding van tegenstrijdige intenties en kan een consistent groen zicht alleen maar een links zicht zijn. Voor mij houdt dit in dat ‘GroenLinks’ niet zou moeten staan voor groene én linkse idealen, maar dat de begrippen ‘groen’en ‘links’ twee kanten van dezelfde medaille vertegenwoordigen.

Immers, het streven naar kwantitatieve economische groei (laten we zeggen inkomen per hoofd bevolking) betekent nog steeds dat de voorraad grondstoffen onnodig snel slinkt en groene gebieden onnodig worden geofferd aan gewin, ook al zou alle energie duurzaam gewonnen worden. Onnodige producten en ontbreken van restricties op de markt ten aanzien van verpakkingen zullen oceanen nog steeds met plastic vullen. Terwijl een land als Nederland niet hoeft welvarender te worden, mits werk en inkomen verdeeld worden, toch al een urgente maatregel als straks robotisering meer werkplekken gaat opslorpen. Passen we dit toe dan kan de toch twijfelachtige maatregel van de verhoogde AOW-leeftijd (ouderen komen nauwelijks aan het werk) weer ongedaan gemaakt worden.

Het resultaat van herverdeling van werk en inkomen bij afnemende werkgelegenheid zal zijn: minder (hoog)inkomen en meer vrije tijd. Als die extra vrije tijd gespendeerd wordt aan extra vliegvakanties zullen natuur en milieu een stuk minder belast worden dan nu en helemaal ten opzichte van verdere expansie van winsten en inkomsten. De toegenomen vrije tijd kan zowel nuttig (mantelzorg, burenhulp) als verrijkend ingevuld worden (meer bezig zijn op gebieden waar je passie of betrokkenheid ligt). Natuurlijk vereist dit wel een omslag in het denken, aanpassingen in het onderwijs en bijhorende voorzieningen omdat tot nu toe een zinvol bestaan vooral gelinkt worden aan een baan en veel mensen geen idee hebben wat ze met extra vrije tijd moeten gaan doen. Anders dan nu moet maatschappelijk participatie (weer) een positieve inhoud krijgen, geen gedwongen ‘vrijwilligers activiteit’ , maar een bevredigend alternatief voor een baan om mee te doen in de samenleving en mensen te ontmoeten.

De veranderingen die ik hier bepleit vergen een overheid die meer ingrijpt in de economische activiteit en de daarbij passende voorwaarden, maar ook een overheid die direct of indirect een kwalitatief ander gebruik van de vrije tijd stimuleert en ondersteunt. Vanuit de huidige zienswijze is dat strijdig met een liberale koers en mensen zouden ook minder keus krijgen in het aanbod van producten of de aanschaf van nieuwe versies van producten die ze al bezitten. Anderzijds zou de vrijheid ten aan zien van manieren waarop je actief kan zijn of kan participeren in de maatschappij sterk toenemen. De burgers zouden niet minder vrij worden als nu, maar te maken krijgen met andersoortige keuzemogelijkheden.

Het kan echter niet ontkend worden dat volgens de huidige inzichten die vrije keuzes vooral aan consumptie en ongelimiteerd verbinden, de hier voorgestane veranderingen niet liberaal genoemd zullen worden. Het gaat om veranderingen vanuit een links perspectief waarin welzijn van mensen, zorg voor natuur en duurzaamheid aan elkaar gelinkt zijn en prioriteit krijgen ten opzichte van vrij ondernemen en vrije markt. Dat is wat groen Links (als begrip) voor mij betekent en waar wat mij betreft GroenLinks (partij) ook voor zou moeten (gaan) staan. Dus niet groen én links, maar groen links als duiding van een andere wijze van leven en inrichting van de samenleving die in samenhang ten goede komt aan mensen en natuur.

Groen rechts bestaat dus niet, hooguit zie je rechtse politieke stromingen, met voldoende gezond verstand om een aantal maatregelen met een duurzaam karakter of maatregelen tegen klimaatverandering in hun programma op te nemen.