P-archief.Entree.
archief_frm.
P-archief.
entree.
Perspectief
10 november  2007
Rechtspraak in opspraak.
Op 8 november 2007 om 9.00 uur vindt (eindelijk) bij de rechtbank te Amsterdam aan de Parnassusweg de behandeling van de strafzaak tegen Kenneth (Muskiet, HK) plaats, zo is op de website van zijn advocaten te lezen. Het gaat om een beklaagde, die wegens vermeende betrokkenheid bij XTC-handel aanvankelijk aan de USA zou worden uitgeleverd, maar in plaats daarvan vindt nu berechting in Nederland plaats. Mooi zo, zou je zeggen, maar het gebeurt wel (zo te horen uitsluitend) op grond van verklaringen van criminele getuigen in de USA die in ruil daarvoor  strafvermindering is beloofd. Ieder redelijk mens lijkt mij, hoort aan  dat soort bewijzen (sec) weinig waarde te hechten. In die zin wordt deze zaak een testcase voor de Nederlandse rechtspraak, die al enige tijd onder verbaal vuur ligt, omdat er de laatste jaren aantoonbaar meerdere malen onschuldigen  veroordeeld zijn.

[Citaat 2006]: “Lucia de B., de Deventer moordzaak, de Puttense moordzaak, de Schiedammer Parkmoord. Het zijn maar een paar voorbeelden van twijfelachtige of zelfs bewijsbaar foute rechterlijke uitspraken”. En volgens Hans Crombag, emeritus hoogleraar rechtspsychologie aan de Universiteit Maastricht is het pas het topje van de ijsberg. De Nederlandse rechtsspraak zit in een crisis, vindt Crombag. De commissie Posthumus II die oude zaken gaat onderzoeken waarover nog altijd twijfel bestaat, is volgens de hoogleraar een begin van een herstel, maar nog lang geen structurele oplossing. Daarvoor zou het hele Nederlandse rechtssysteem op de schop moeten”. Aldus Crombrag, die inschat dat er jaarlijks van 10-15 gerechtelijke dwalingen bij grote zaken plaats vindt. Wat niet best is voor de onschuldigen, de geloofwaardigheid van ons rechtssysteem, maar ook niet voor de veiligheid. Onschuldigen in de cel betekent immers schuldigen die vrij rond lopen.

Crombag wijst op de merkwaardige regeling dat de officier van justitie verantwoordelijk is voor de informatievoorziening van de rechter en bepaalt wie er komt getuigen, waardoor de gepresenteerde bewijzen gemakkelijk eenzijdig gekleurd kunnen zijn.  (Ik ben geneigd een stap verder te gaan: in het belang van de eigen carrière kan een officier verleid worden bewust ontlastende bewijzen weg te laten. Iets wat bij de Schiedammer Parkmoord ook lijkt te zijn gebeurd).  Reden voor Crombag om te pleiten voor een wetswijziging waar de regering (in 2006: Donner) niet aan wil. Een allesbehalve overbodig pleidooi lijkt mij. Het is al erg genoeg, dat je lot als aangeklaagde afhangt van de bekwaamheid van je advocaat versus de bekwaamheid van de aanklager. [Inde USA zitten zelfs mensen in de dodencellen, die tijdens hun proces door een bijna snurkende/benevelde advocaat werden verdedigd].  Rechters zouden eigenlijk zwak opererende raadslieden moeten kunnen vervangen en op zijn minst horen verdedigers in toegang en gebruik van bewijsmiddelen even sterk te staan als de aanklagers .

Hopelijk komen er toch aanpassingen in wet en rechtssysteem, maar wellicht moeten die verder gaan dan Crombag in 2006 voorstelde.  Zo zou altijd gecontroleerd moeten kunnen worden of getuigenissen en zeker bekentenissen onder druk (of verleiding: strafvermindering) tot stand zijn gekomen en daarnaar worden beoordeeld. Helemaal urgent als het om het verhoor van kinderen (Maickel, het toenmalige vriendje van Nienke Kleiss) gaat. Een kwestie die ook vragen oproept bij technieken en bekwaamheden van de recherche. Zijn de talenten en instelling van hen die mensen opsporen wel goed te verenigen met het adequaat produceren van bewijzen? Zijn mensen, die voor de politie werken, niet als honden die een gevonden bot niet willen loslaten, maar daardoor ook minder gericht op waarheidsvinding?  Suggestie: werken aan bewijzen en opsporing zouden gescheiden, gespecialiseerde functies moeten zijn.

En dan de rechters zelf. Zijn hun bekwaamheden toereikend voor de rol die ze bij de strafzaken van vandaag moeten spelen?  Hun opleiding lijkt zich vooral toe te spitsen op een grondige kennis van wet en spelregels bij de rechtspraak  Maar in de praktijk moeten ze de inbreng van deskundigen kunnen beoordelen, zoals psychiaters, forensische specialisten en zelfs statistici (Lucia de B).  Dan zou je gaan denken dat jury-rechtspraak beter is, maar dan niet een jury van leken, maar een verzameling van deskundigen, die meer wetenschappelijk of als praktijk deskundigen een oordeel over de bewijsvoering vormen.   

De rechter is ook diegene die veroordeelt en ook dat is geen simpele zaak.  Een veroordeling betekent dat een veroordeelde ‘een tik  op de vingers krijgt’ (voorwaardelijke staf, boete, taak-straf, korte detentie);  stevig wordt aangepakt om diens huidige levensstijl in de goede richting om te buigen; een  genezende behandeling krijgt opgelegd (TBS); dan wel, als te hoog risico voor de samenleving, permanent achter de tralies wordt gezet.  

Maar een veroordeling gaat ook -vanuit traditie en rechtse optiek zelfs voornamelijk- om vergelding, het uitoefenen van wraak namens slachtoffers of nabestaanden. Dat moet niet alleen eigenrichting voorkomen, maar de gedachte aan hard optreden geeft sommige mensen ook het idee dat daarmee de veiligheid gediend wordt. Het lijkt mij dat de Nederlandse rechters beter weten en liefst met een op het individu toegespitste rechts-uitspraak  komen, zodanig dat dit de beklaagde een maximale kans geeft zijn leven na bestraffing een andere koers te geven.  Daar heb ik zo mijn ideeën over, maar laat ik mij beperken tot de opmerking dat met een meer pedagogische benadering recidive terug zal lopen en de samenleving heel wat veiliger kan worden. We schieten er derhalve weinig mee op als rechters zich gedwongen voelen meer gehoor te geven oproepen tot strenger optreden (al mogen  kleine draai-deur criminelen van mij best wel wat steviger aangepakt worden).  Om de maatschappelijk druk op de rechters weg te nemen is het echter wel nodig dat het geloof in de betrouwbaarheid van ons rechtssysteem weer toeneemt.  Een goede reden om na te denken over mogelijk verbeteringen bij rechtsproces en bewijsvoering.
Lucia de B onschuldig? Gelet op het aantal sterfgevallen Een kans van 1 op de 325 miljoen luidde het oordeel toen, maar volgens deskundigen nu eerder 1 op 50 of zelfs 1 op 5. Dat er bij een baby digoxine-vergiftiging zou hebben plaats gehad (aanklacht) wordt bovendien op grond van nu meer bekende  gegevens sterk betwijfeld.
Boven: Kenneth Muskiet; rechts Hans Crombag.
In populaire TV-serie’s zoals “Perry Mason” kon het leven van een verdachte afhangen van de vraag of een befaamde advocaat (die een toegewijde detective ter beschikking stond)  bereid was hem te verdedigen. Helaas geen fictie. Doodstraf kennen we hier niet niet, maar met een zwakke verdediging is er wel een  grote kans je vrijheid te verliezen.
Reactie:
Naam: Emile
Url: http://
Bericht:
Harrie,
Het probleem is enkele jaren geleden verergerd, zo niet ontstaan. Onder het ministerschap van Sorgdrager is het Openbaar Ministerie hervormd. De vijf Procureurs-Generaal die tot op moment min of meer zelfstandig hun ressort bestuurden zijn samengebracht in een college onder de leiding van een 'super-pg', destijds Docters van Leeuwen. Dit college is steeds meer onder de verantwoordelijkheid van de minister geschoven. De officier die vroeger een zekere afstand bewaarde is tegelijkertijd in de nasleep van de Van Traa-enquete steeds meer zaaksverantwoordelijk geworden. Er is echter verzuimd om aanvullende checks-and-balances in te bouwen. Zo had bijvoorbeeld de rol van de rechter-commissaris kunnen worden uitgebouwd naar Frans/Italiaans model. Binnen de Nederlandse praktijk kon de rol van de officier marginaal worden getoetst omdat deze zich 'magistratelijk' opstelde. Nu de officier crimefighter is geworden is een herijking van de vooronderzoek noodzakelijk.

Overige gegevens:
Tijd: 11-11-2007 16:42:22